کد مطلب:243765 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:205
تفسیر آیه ی شریفه ی «ما ضل صاحبکم و ما غوی»
[28] 12 - قمی آورده است:
حسین عباس از امام جواد علیه السلام روایت كرده كه در تفسیر آیه ی شریفه (ما ضل صاحبكم و ما غوی) [1] «هرگز دوست شما (محمد صلی الله علیه و اله)، منحرف نشده و مقصد را گم نكرده است»، می فرمود: هرگز در مورد معرفی علی علیه السلام، منحرف نشده و به بیراهه نرفته و پیرامون آن، هرگز از هوای نفس، سخن نمی گوید؛ آنچه می گوید، چیزی جز وحی كه بر او نازل شده، نیست.
سپس فرمود: «آن كس كه قدرت عظیمی دارد (جبرئیل امین) او را تعلیم داده است؛» آنگاه به حضرت، رخصت داده شد و او به آسمان رفت و خدای متعال در این باره فرمود: [«همان كس (پیامبر اكرم صلی الله علیه و اله) كه توانایی فوق العاده دارد، او سلطه یافت - در حالی كه در «عالی ترین افق»، قرار داشت - سپس نزدیك و نزدیكتر شد - تا آنكه فاصله او (با خداوند) به اندازه ی فاصله ی دو كمان یا كمتر بود...]. فاصله ی میان لفظ خداوند و شنیدن محمد صلی الله علیه و اله به اندازه ی فاصله ی طاق و تار كمان بود «در اینحال خداوند، آنچه را وحی كردنی بود به بنده اش وحی فرمود».
رسول خدا صلی الله علیه و اله راجع به چگونگی این وحی، مورد سؤال قرار گرفت كه حضرت در جواب فرمود: به من وحی شد كه علی علیه السلام به یقین، آقا و سرور جانشینان (یا مؤمنان) و پیشوای پرهیزكاران و رهبر و فرمانده روی سپیدان و نخستین جانشین خاتم پیامبران است. مردم با شنیدن این سخن، بنای بگو مگو گذاشتند و پرسیدند: آیا این سخن از جانب خدای متعال و رسولش می باشد؟ ولی خدای متعال به پیامبر خود دستور داد كه به آنان بگو: «قلب پاك او در آنچه دید، هرگز دروغ نگفت» سپس با مردود شمردن سخنان آنان فرمود: آیا با او درباره ی آنچه (با چشم خود دید)، مجادله می كنید؟!» آنگاه حضرت رسول صلی الله علیه و اله خطاب به مردم فرمود: البته راجع به علی علیه السلام، مأموریت دیگری دارم كه باید او را به امامت امت، منصوب نمایم و به امت بگویم: (علی) علیه السلام بعد از من، ولی (و صاحب اختیار) شماست و او، چونان كشتی (نوح) است، در روز غرق شدن همگان؛ هر كس درون آن در آید، نجات می یابد و هر كس از
[ صفحه 28]
آن خارج گردد، غرقه ی غرقاب هلاكت می شود.
سپس فرمود: «و بار دیگر نیز او را مشاهده كرد» می فرماید: (امین) وحی را یكبار دیگر دیدار نمودم [«نزد سدرة المنتهی»]، جایی كه شیعیان در بهشت و در سایه سار آن به گفتگو می نشینند؛ آنگاه خدای متعال فرمود: به آنان بگو: «در آن هنگام كه چیزی سدرة المنتهی را پوشانیده بود.»؛ می فرماید: در آن هنگام كه سدرة المنتهی را پوششی از نور، پوشانده بود، «چشم او هرگز منحرف نشد....»؛ می فرماید: چشم از آن حجابهای نور، نابینا نگشت. «طغیان نكرد، و آنچه دید، واقعیت بود.»؛ می فرماید: و قلب با افزودن چیزی بر موضوع وحی، یا كاستن چیزی از آن، طغیان نكرد؛ «او، البته پاره ای از آیات و نشانه های بزرگ پروردگارش را دید.» [2] ؛ می فرماید: البته سخنی شنید كه اگر آن سخن نبود قوی و نیرومند می شد آنچه باید نیرومند می شد! [3] .
حسین عباس از امام جواد علیه السلام روایت كرده كه در تفسیر آیه ی شریفه (ما ضل صاحبكم و ما غوی) [1] «هرگز دوست شما (محمد صلی الله علیه و اله)، منحرف نشده و مقصد را گم نكرده است»، می فرمود: هرگز در مورد معرفی علی علیه السلام، منحرف نشده و به بیراهه نرفته و پیرامون آن، هرگز از هوای نفس، سخن نمی گوید؛ آنچه می گوید، چیزی جز وحی كه بر او نازل شده، نیست.
سپس فرمود: «آن كس كه قدرت عظیمی دارد (جبرئیل امین) او را تعلیم داده است؛» آنگاه به حضرت، رخصت داده شد و او به آسمان رفت و خدای متعال در این باره فرمود: [«همان كس (پیامبر اكرم صلی الله علیه و اله) كه توانایی فوق العاده دارد، او سلطه یافت - در حالی كه در «عالی ترین افق»، قرار داشت - سپس نزدیك و نزدیكتر شد - تا آنكه فاصله او (با خداوند) به اندازه ی فاصله ی دو كمان یا كمتر بود...]. فاصله ی میان لفظ خداوند و شنیدن محمد صلی الله علیه و اله به اندازه ی فاصله ی طاق و تار كمان بود «در اینحال خداوند، آنچه را وحی كردنی بود به بنده اش وحی فرمود».
رسول خدا صلی الله علیه و اله راجع به چگونگی این وحی، مورد سؤال قرار گرفت كه حضرت در جواب فرمود: به من وحی شد كه علی علیه السلام به یقین، آقا و سرور جانشینان (یا مؤمنان) و پیشوای پرهیزكاران و رهبر و فرمانده روی سپیدان و نخستین جانشین خاتم پیامبران است. مردم با شنیدن این سخن، بنای بگو مگو گذاشتند و پرسیدند: آیا این سخن از جانب خدای متعال و رسولش می باشد؟ ولی خدای متعال به پیامبر خود دستور داد كه به آنان بگو: «قلب پاك او در آنچه دید، هرگز دروغ نگفت» سپس با مردود شمردن سخنان آنان فرمود: آیا با او درباره ی آنچه (با چشم خود دید)، مجادله می كنید؟!» آنگاه حضرت رسول صلی الله علیه و اله خطاب به مردم فرمود: البته راجع به علی علیه السلام، مأموریت دیگری دارم كه باید او را به امامت امت، منصوب نمایم و به امت بگویم: (علی) علیه السلام بعد از من، ولی (و صاحب اختیار) شماست و او، چونان كشتی (نوح) است، در روز غرق شدن همگان؛ هر كس درون آن در آید، نجات می یابد و هر كس از
[ صفحه 28]
آن خارج گردد، غرقه ی غرقاب هلاكت می شود.
سپس فرمود: «و بار دیگر نیز او را مشاهده كرد» می فرماید: (امین) وحی را یكبار دیگر دیدار نمودم [«نزد سدرة المنتهی»]، جایی كه شیعیان در بهشت و در سایه سار آن به گفتگو می نشینند؛ آنگاه خدای متعال فرمود: به آنان بگو: «در آن هنگام كه چیزی سدرة المنتهی را پوشانیده بود.»؛ می فرماید: در آن هنگام كه سدرة المنتهی را پوششی از نور، پوشانده بود، «چشم او هرگز منحرف نشد....»؛ می فرماید: چشم از آن حجابهای نور، نابینا نگشت. «طغیان نكرد، و آنچه دید، واقعیت بود.»؛ می فرماید: و قلب با افزودن چیزی بر موضوع وحی، یا كاستن چیزی از آن، طغیان نكرد؛ «او، البته پاره ای از آیات و نشانه های بزرگ پروردگارش را دید.» [2] ؛ می فرماید: البته سخنی شنید كه اگر آن سخن نبود قوی و نیرومند می شد آنچه باید نیرومند می شد! [3] .
[1] انفال 8 \ 50 و محمد 47 \ 27.
[2] نجم: 53 \ 2 تا 18.
[3] تفسير قمي 2: 311.